ดูแวบแรกคือ ‘ศิลปะจีน’ แต่เมื่อมองต่อไปดี ๆ กลับกลายเป็นภาพเรื่องราวใน ‘ศาสนาคริสต์’

การติดต่อค้าขายผ่านเส้นทางสายไหมมีประวัติศาสตร์ยาวนานหลายพันปี การเผยแผ่ศาสนาคริสต์ในจีนมีมาหลายระลอก ตั้งแต่ยุคราชวงศ์ถัง เมื่อศตวรรษที่ 7 และในสมัยราชวงศ์หมิง ศตวรรษที่ 16

ในปี ค.ศ. 1583 Matteo Ricci มิชชันนารีชาวอิตาลีเดินทางมาเผยแผ่ศาสนา เขาและยังได้นำความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และศิลปะตะวันตกติดตัวมาด้วย

เขามอบภาพพระเยซูและพระแม่มารีแก่ เฉิง ต้าเยว่ พ่อค้าหมึกชื่อดังในยุคนั้น ก่อนจะถูกบันทึกลงในหนังสือ Ink Garden of the Cheng Family ค.ศ. 1605 ซึ่งกลายเป็นหนึ่งในหลักฐานแรกๆ ของการเผยแผ่ภาพคริสต์ในสังคมจีน

ต่อมาในศตวรรษที่ 20 มหาวิทยาลัยคาทอลิกฝูเจิน ที่ปักกิ่ง กลายเป็นศูนย์กลางการสร้างศิลปะคริสต์แบบจีน ศิลปินรุ่นบุกเบิกอย่าง เฉิน หยวนตู (Luke Chen) ใช้พู่กันหมึกจีนวาดฉากพระคัมภีร์อย่างอ่อนช้อยเป็นเอกลักษณ์ และมีลูกศิษย์หลายคนที่สืบทอดแนวทางนี้ เกิดเป็นภาพเขียนหลายสไตล์

เรื่องแปลก… ที่ถูกทำไม่ให้ประหลาด

พื้นฐานของคริสต์ศาสนาแตกต่างจากความเชื่อดั้งเดิมของวัฒนธรรมของชาวจีนเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็น ปรัชญาขงจื๊อ เต๋า และพุทธ การปรับตัวจึงเป็นสิ่งจำเป็น มิชชันนารีเลือกใช้วิธี ‘ผสมผสาน’ มากกว่าการ ‘แทนที่’

ยกตัวอย่างเช่น ‘พระแม่มารี’ พระมารดาของพระเยซูคริสต์ ซึ่งเป็นตัวแทนของความโอบอ้อมอารี ความสง่างาม และความบริสุทธิ์ คุณลักษณะเหล่านี้ใกล้เคียงกับ ‘เจ้าแม่กวนอิม’ เทพีแห่งความเมตตาในพุทธศาสนา

ลองสังเกตดูดี ๆ ภาพวาดพระแม่มารีในศิลปะจีนมักมีความอิ่มเอิบ อบอุ่น และอ่อนโยนดังมารดา สวมชุดจีนโบราณ ห่มผ้าแบบฮั่น และยืนในท่าที่ผู้ชมชาวจีนคุ้นเคย ทว่าจุดที่ทำให้แปลกตาคือวงรัศมีและการอุ้มทารก ซึ่งสื่อถึงพระแม่มารีและพระบุตรนั่นเอง

ความเป็นจีนที่คุ้นเคย

ภาพวาดมักถ่ายทอดเรื่องราวที่มาจากคัมภีร์ไบเบิล ศิลปินนำเรื่องราวมาตีความแบบจีน เช่น การแทนภาพสวรรค์ด้วยเมฆมงคล เพื่อให้ผู้ชมรู้สึกว่าคริสต์ศาสนาไม่ใช่สิ่งแปลกปลอม แต่สามารถอยู่ร่วมกับวัฒนธรรมเดิมได้

ภาพ The Last Supper เวอร์ชันจีน โดย Wang Suda ถ่ายทอดมื้ออาหารสุดท้ายภายในสถาปัตยกรรมจีน มีโต๊ะ เก้าอี้ และโคมไฟแบบจีนโบราณ ดูกลมกลืนโดยไม่เคอะเขิน แต่เมื่อผู้ชมเห็นกลุ่มบุคคลที่อยู่ในห้องก็พอจะเดาได้ทันทีว่าคือพระเยซูและอัครสาวก

ทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นว่าคริสต์ศาสนาไม่ได้เข้ามาอย่างตรงไปตรงมา แต่ค่อย ๆ แทรกซึมผ่านภาพลักษณ์และความหมายที่ชาวจีนสามารถเชื่อมโยงได้ จนเกิดเป็นเอกลักษณ์ใหม่

ศิลปะตะวันออก ที่บอกเล่าเรื่องราวศาสนาจากตะวันตก

#ARTof#Art#EasternArt#ChineseArt